ကင္ဆာဆုိတဲ့ ေရာဂါအမည္ၾကားရတာနဲ႕ လူေတြေၾကာက္႐ြံ႕ၾကပါတယ္။ အရင္ေခတ္ေတြမွာဆုိရင္ ကင္ဆာျဖစ္ေနၿပီလို႕ စစ္ေဆးသိ႐ွိရသူေတြဟာ ေသမိန္႕က်သလုိပဲ ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီကေန႕ေခတ္မွာေတာ့ တုိးတက္လာတဲ့ ေဆးဝါးနဲ႕ကုထုံးေတြေၾကာင့္ ကင္ဆာေရာဂါသည္ေတြဟာ ကုသႏုိင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ အရင္ထက္ပုိၿပီး ႐ွိလာခဲ့ပါၿပီ။
ဒါေပမဲ့လည္း ကင္ဆာေရာဂါဟာ လူေတြရဲ႕က်န္းမာေရးကုိ အၿခိမ္းေျခာက္ႏုိင္ဆုံး ေရာဂါျဖစ္ေနဆဲလုိ႕ ဆိုရမွာပါ။ ယခုေနာက္ဆုံး သိပၸံပညာ႐ွင္ေတြ စမ္းသပ္ႏုိင္ခဲ့တဲ့ နည္းလမ္းတစ္ခုကေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆုံးရမႈေတြကုိ ရပ္တန္႕ပစ္ႏုိင္မလားဆုိတဲ့ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္ကုိ ျမင္ေတြ႕လာရၿပီလို႕ ဆုိႏုိင္ပါတယ္။
သိပၸံပညာ႐ွင္ေတြ ဘာကုိစမ္းသပ္ႏုိင္ခဲ့လဲ?
ၿဗိတိန္ႏုိင္ငံမွ သိပၸံပညာ႐ွင္ေတြ ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာခဲ့မႈအရ ကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈကုိ ေစာစီးစြာသိႏုိင္တဲ့ ေသြးစစ္ေဆးမႈနည္းပညာကုိ စမ္းသပ္ႏုိင္ခဲ့တယ္လို႕ သိရပါတယ္။ ဒီစမ္းသပ္မႈဟာ ကင္ဆာေရာဂါကုသေရးအတြက္ ေဆးပညာနယ္ပယ္မွာ အေရးပါၿပီး စိတ္ဝင္စားဖြယ္ေကာင္းလွပါတယ္။
ဂၽြန္စ္ေဟာ့ပ္ကင္း တကၠသုိလ္မွ (Johns Hopkins University) ပညာ႐ွင္အဖြဲ႕တစ္ဖြဲ႕က ကမာၻမွာျဖစ္ပြားေနတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ ၈ မ်ဳိးကုိ ေစာစီးစြာ စစ္ေဆးသိ႐ွိႏုိင္တဲ့ နည္းလမ္းကုိ စမ္းသပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။
သူတုိ႕ရဲ႕ စိတ္ကူးနဲ႕ ရည္႐ြယ္ခ်က္က တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ေသြးစစ္ေဆးမႈျဖင့္ ကင္ဆာေရာဂါျဖစ္ပြားမႈကုိ အသက္အႏၱရာယ္မ႐ွိႏုိင္ေသးတဲ့ အဆင့္မွာပင္ ေစာစီးစြာသိ႐ွိႏုိင္ၿပီး လူ႕အသက္ေတြကုိ ကယ္တင္ႏုိင္ဖို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။
ၿဗိတိန္မွ ပညာ႐ွင္ေတြက ယခု စမ္းသပ္မႈဟာ အလြန္စိတ္လႈပ္႐ွားစရာေကာင္းတယ္လုိ႕လည္း ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ယခုေတြ႕႐ွိခဲ့တဲ့ ေသြးစစ္ေဆးမႈနည္းလမ္းျဖင့္ ကင္ဆာေရာဂါ ကနဦးအဆင့္မွာပင္ ထိေရာက္စြာ စစ္ေဆးသိရွိႏုိင္ဖုိ႕ ေနာက္ထပ္ စမ္းသပ္မႈေတြ ဆက္လက္ ျပဳလုပ္ရအုံးမယ္လုိ႕လည္း သိပၸံပညာ႐ွင္တစ္ဦးက ဆုိပါတယ္။
ဘယ္လုိ ေသြးစစ္ေဆးမႈမ်ဳိးလဲ?
ပညာ႐ွင္ေတြရဲ႕ အဆုိအရ ကင္ဆာအႀကိတ္အဖုေတြရဲ႕ DNA နဲ႕ ပ႐ုိတိန္းေျပာင္းလဲမႈကေန ေသြးအတြင္းကုိ အလြန္ေသးငယ္တဲ့ ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား လႊတ္ထုတ္ပါတယ္။ CancerSEEK လို႕ အမည္ေပးထားတဲ့ ေသြးစစ္ေဆးမႈက ကင္ဆာေရာဂါ ၈ မ်ဳိးမွာ ေတြ႕ရေလ့႐ွိတဲ့ မ်ဳိးဗီဇ ၁၆ ခုကုိ ႐ွာေဖြစစ္ေဆးတယ္လို႕ ဆုိပါတယ္။
သိပၸံပညာ႐ွင္ေတြရဲ႕ CancerSEEK စစ္ေဆးမႈကုိ သားအိမ္၊ အသည္း၊ အစာအိမ္၊ ပန္ကရိယ၊ အစာျပြန္၊ အူမႀကီး၊ အဆုတ္နဲ႕ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ေနၿပီး ခႏၶာကိုယ္ရဲ႕ အျခားတစ္႐ွဴးေတြထံ ကင္ဆာဆဲလ္မ်ား ပ်ံ႕ႏွံ႕ျခင္းမ႐ွိေသးတဲ့ လူနာ ၁,၀၀၅ ဦးမွာ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ အဆုိပါ စစ္ေဆးမႈရလဒ္က ကင္ဆာေရဂါ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္းကုိ ေတြ႕႐ွိႏုိင္ခဲ့ေၾကာင္း သိရပါတယ္။
"ကင္ဆာေရာဂါကုိ အခုလုိ ကနဦးအဆင့္မွာ ေစာစီးစြာ စစ္ေဆးသိ႐ွိႏုိင္မႈက အလြန္အေရးပါပါတယ္" လုိ႕ ဂၽြန္စ္ေဟာ့ပ္ကင္းတကၠသုိလ္ ေဆးပညာဌာနမွ ေဒါက္တာ ခရစၥတီယန္ တုိမတ္ဆတ္တီက ေျပာပါတယ္။
"ဒီလုိ စစ္ေဆးသိ႐ွိႏုိင္မႈက ကင္ဆာေၾကာင့္ ေသဆုံးေနရမႈေတြအေပၚ အလြန္ႀကီးမားတဲ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈ ႐ွိႏုိင္တယ္လုိ႕ ကၽြန္ေတာ္ထင္ပါတယ္" လုိ႕လည္း ေဒါက္တာခရစၥတီယန္က ဆုိပါတယ္။
ကင္ဆာေရာဂါေတြဆုိတာ
ကင္ဆာေရာဂါကုိ ေစာစီးစြာ သိ႐ွိပါ ကုသႏုိင္ရန္ အခြင့္အေရးပုိမ်ားေၾကာင္းလည္း ပညာ႐ွင္ေတြက ေျပာထားပါတယ္။ လကိ႐ွိအခ်ိန္ထိ ကမာၻမွာျဖစ္ပြားေနတဲ့ ကင္ဆာေရာဂါ ၈ မ်ဳိးအနက္ ၅ မ်ဳိးဟာ ကနဦးအဆင့္မွာပင္ ေစာစီးစြာ စစ္ေဆးသိ႐ွိႏုိင္ျခင္း မ႐ွိေၾကာင္းလည္း သိရပါတယ္။
ဥပမာအားျဖင့္ ပန္ကရိယကင္ဆာဟာ ေရာဂါလကၡဏာ အနည္းငယ္မွ်သာ ျပသေလ့႐ွိၿပီး အလြန္ေနာက္က်ၿပီးမွသာ သိ႐ွိႏုိင္တာေၾကာင့္ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ငါးဦးအနက္ ေလးဦးဟာ စစ္ေဆးသိ႐ွိရတဲ့ ႏွစ္အတြင္းမွာပင္ ေသဆုံးေလ့႐ွိပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ သိပၸံပညာ႐ွင္ေတြ စမ္းသပ္ခဲ့တဲ့ ကင္ဆာေရာဂါအတြက္ ေသြးစစ္ေဆးမႈဟာ ေဆးပညာနယ္ပယ္မွာ အႀကီးမားဆုံး ရည္မွန္းခ်က္တစ္ခုေရာက္ဖုိ႕ ေျခတစ္လွမ္း ပုိမုိနီးစပ္လာၿပီလုိ႕ ဆုိရမွာပါ။
ျမန္မာနဲ႕ကင္ဆာ
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာလည္း ကင္ဆာေရာဂါက လူထုက်န္းမာေရးကို ၿခိမ္းေျခာက္မႈ႐ွိေနဆဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာ ရင္သားကင္ဆာ၊ သားအိမ္ေခါင္းကင္ဆာ၊ အူမႀကီးကင္ဆာနဲ႕ သားဥအိမ္ကင္ဆာတုိ႕ ျဖစ္ပြားမႈမ်ားတယ္လို႕ သိရပါတယ္။ အမ်ဳိးသားေတြမွာေတာ့ အဆုတ္ကင္ဆာ၊ ပါးေစာင္ကင္ဆာ၊ ခံတြင္းကင္ဆာနဲ႕ အူမႀကီးကင္ဆာတုိ႕ အျဖစ္မ်ားတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၂၀၁၅ နဲ႕ ၂၀၁၆ ခုႏွစ္ စာရင္းေတြအရ ကင္ဆာေရာဂါဌာနသုိ႕ လာေရာက္ျပသသူ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ၉,၀၀၀ ခန္႕႐ွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ရင္သားကင္ဆာျဖစ္ပြားမႈဟာ တစ္ႏွစ္ထက္တစ္ႏွစ္ ပုိမိုမ်ားျပားလာေၾကာင္းလည္း ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကင္ဆာဌာနရဲ႕ စာရင္းေတြက ေဖာ္ျပပါတယ္။
၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ရင္သားကင္ဆာ လူနာကုိးရာေက်ာ္သာ႐ွိခဲ့ၿပီး ၂၀၁၆ ခုႏွစ္မွာေတာ့ ၁,၃၀၀ ေက်ာ္႐ွိလာခဲ့ေၾကာင္း ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီး လူနာမွတ္တမ္းအရ သိရပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈဟာ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ ၉၁၃ ဦး၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္မွာ ၉၈၈ ဦး၊ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွာ ၁,၃၆၀ ဦး၊ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ ၁,၂၄၈ ဦးနဲ႕ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္မွာ ၁,၃၅၄ ဦးရွိခဲ့ပါတယ္။
ဒ့ါအျပင္ ရင္သားကင္ဆာဟာ အမ်ဳိးသမီးေတြမွာသာ အျဖစ္မ်ားခဲ့ရာက ျမန္မာအမ်ဳိးသားမ်ားမွာလည္း ျဖစ္ပြားမႈေတြ ႐ွိလာတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။ ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီးရဲ႕ စာရင္းေတြအရ ၂၀၁၃ ခုႏွစ္မွစၿပီး အမ်ဳိးသားတစ္ဦး၊ ၂၀၁၄ နဲ႕ ၂၀၁၅ ခုႏွစ္တုိ႕မွာ အမ်ဳိးသားေျခာက္ဦးအထိ ရင္သားကင္ဆာ ျဖစ္ပြားမႈ႐ွိလာခဲ့တယ္လုိ႕ သိရပါတယ္။
ရင္သားကင္ဆာကို ေစာစီးစြာသိ႐ွိၿပီး ကုသပါက ၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ေပ်ာက္ကင္းႏုိင္ေျခ႐ွိေၾကာင္း ရန္ကုန္ေဆး႐ံုႀကီး ဓာတ္ေရာင္ျခည္ကင္ဆာဌာန ပါေမာကၡ ေဒါက္တာခင္ခ်ိဳဝင္းက ယမန္ႏွစ္ ႏွစ္ကုန္ပုိင္းမွာ ေျပာခဲ့ပါတယ္။
ရင္သားကင္ဆာဟာ ေရာဂါအ ဆင့္(၁) ဆိုပါက ေပ်ာက္ကင္းႏုိင္ ေျခ ၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၉၀ ရာခိုင္ႏႈန္း၊ အဆင့္(၂) တြင္ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ေျခ ၆၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွ ၇၀ ရာ ခိုင္ႏႈန္း၊ အဆင့္(၃) တြင္ ေပ်ာက္ ကင္းႏုိင္ေျခ ၃၅ ရာခိုင္ႏႈန္းႏွင့္ အဆင့္(၄)တြင္မူ ေပ်ာက္ကင္းႏိုင္ ေျခ ၁၀ ရာခိုင္ႏႈန္းရွိတယ္လို႕လည္း သိရပါတယ္။
ထုိအေျခအေနေတြအရ ၿဗိတိန္သိပၸံပညာ႐ွင္ေတြ စမ္းသပ္ခဲ့တဲ့ CancerSEEK နည္းလမ္းျဖင့္ တစ္ႏွစ္တစ္ႀကိမ္ ေသြးစစ္ေဆးကာ ရင္သားကင္ဆာကုိ ေစာစီးစြာသိ႐ွိႏုိင္ပါက ကုသေပ်ာက္ကင္းႏုိင္မယ့္ အလားအလာေကာင္းေတြ ႐ွိေနပါတယ္။
ကင္ဆာကုိ ကုိယ္ေတြ႕ႀကဳံရသူက ဘာေျပာလဲ?
- ကုိေဝဘုန္းလူ
ကင္ဆာဆိုတာက အေရျပား၊ ရင္သား၊ ခံတြင္းတို႔လို သိသာျမင္သာတဲ့ ေနရာေတြမွာျဖစ္ရင္ အတြင္းပိုင္း ကလီစာေတြမွာ ျဖစ္တာထက္ ေစာေစာစီးစီးသိႏိုင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း ပိုမ်ားပါတယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြင္းပိုင္းမွာ ျဖစ္ရင္က်ေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေနာက္က်ၿပီးမွ သိရတတ္ေတာ့ ကုရတာ သိပ္မလြယ္ဘူး။
အခု ေသြးစစ္႐ံုနဲ႔ ေစာေစာသိႏိုင္မယ့္ ကင္ဆာအမ်ိဳးစား ၈ မ်ိဳးထဲမွာ အသည္းတို႔ ပန္ခရိယတို႔လို ကင္ဆာမ်ိဳးေတြပါ ပါေနေတာ့ ဝမ္းသာစရာေပါ့ဗ်ာ။ ေဆးပညာတိုးတက္လာတာရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူး ေတြေပါ့။ ေသြးစစ္႐ံုနဲ႔ သိႏိုင္တဲ့ နည္းပညာ ဒီႏိုင္ငံကိုလည္းေရာက္လာရင္ အတိုင္းအထက္အလြန္ပါပဲ။
ျမန္မာမွာ ကင္ဆာနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ကင္ဆာေရာဂါကုိ လူထုအသိပညာေပးျခင္း၊ စစ္ေဆးျခင္း၊ ကာကြယ္ျခင္းတုိ႕ကုိ စီမံကိန္းမ်ား ခ်မွတ္ေဆာင္႐ြက္ေနၿပီး ကုသေရးအပုိင္းမွာလည္း တုိးခ်ဲ႕ေဆာင္႐ြက္ေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ရန္ကုန္ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီးအတြင္း ကင္ဆာလူနာေဆာင္တစ္ခု တုိးခ်ဲ႕ေဆာက္လုပ္ခဲ့ပါတယ္။
ရန္ကုန္ေဆး႐ုံႀကီးမွာ ကင္ဆာေရာဂါနဲ႕ ပတ္သက္ၿပီး ဓာတ္ေရာင္ျခည္စက္ေလးလုံးျဖင့္ ေန႕စဥ္ အတြင္းလူနာ ၃၀၀ ေက်ာ္ကုိ ေဆးကုသေပးေနေၾကာင္း ယမန္ႏွစ္ ေအာက္တုိဘာလအတြင္းက သတင္းတစ္ပုဒ္မွာ ေရးသားထားပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ကင္ဆာေရာဂါကုိ ဓာတ္ကင္ကုသေပးႏုိင္တဲ့ အစုိးရေဆး႐ုံႀကီးမ်ားမွာ ရန္ကုန္ျပည္သူ႕ေဆး႐ုံႀကီး၊ ရွမ္းျပည္နယ္ေတာင္ပုိင္း ျပည္သူ႕ေဆး႐ုံႀကီး၊ မႏၲေလး ျပည္သူ႔ေဆး႐ုံႀကီးႏွင့္ ေနျပည္ ေတာ္ခုတင္ ၁,၀၀၀ ေဆး႐ုံႀကီးတုိ႕ ျဖစ္ေၾကာင္းလည္း သိရပါတယ္။ ရန္ကုန္ျပည္သူ႕ေဆး႐ုံႀကီးသုိ႔ မြန္ျပည္နယ္၊ တနသၤာရီ၊ ဧရာ၀တီႏွင့္ ပဲခူးတိုင္း တို႔မွ လူနာမ်ား အမ်ားဆုံး လာေရာက္ျပသေလ့႐ွိတယ္လုိ႕ ဆုိပါတယ္။
ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္
ၿဗိတိန္သိပံၸပညာ႐ွင္ေတြရဲ႕ CancerSEEK ေသြးစစ္ေဆးမႈကုိ ကမာၻတစ္ဝွမ္းမွာ ခ်က္ခ်င္း အသုံးျပဳႏုိင္မွာ မဟုတ္ေသးေပမဲ့ ကင္ဆာကုိ ေစာစီးစြာသိ႐ွိ ကုသႏုိင္ၿပီး ေသဆုံးမႈေတြ ရပ္တန္႕ႏုိင္မယ့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေရာင္ျခည္သမ္းလာခဲ့ၿပီ ျဖစ္ပါတယ္။
Post a Comment